વિશ્વમાં કેટલા પ્રકારના કેલેન્ડર છે, ભારતમાં કયા કેલેન્ડરનો ઉપયોગ થાય છે?
કેલેન્ડર્સની દુનિયા: જો દુનિયામાં અલગ અલગ કેલેન્ડર ન હોત, તો કોણ જાણે માનવ જીવન કેવું હોત. પણ શું તમે જાણો છો કે દુનિયામાં કેટલા પ્રકારના કેલેન્ડર છે અને કેટલાનો ઉપયોગ થાય છે? આપણો દરેક દિવસ એક નવી તારીખથી શરૂ થાય છે. આપણે સદીઓથી કેલેન્ડરમાં આ તારીખો અને મહિનાઓ જોતા આવ્યા છીએ. વર્ષ, મહિનો, શુભ-અશુભ દિવસો, ચંદ્રગ્રહણ, સૂર્યગ્રહણ, તહેવારો વગેરે વિશેની માહિતી આપણને કેલેન્ડર દ્વારા જ મળે છે. હિન્દુઓમાં પંચાંગ જોવાની પરંપરા છે, જ્યારે ઇસ્લામમાં હિજરી કેલેન્ડર જોવામાં આવે છે. પણ શું તમે જાણો છો કે દુનિયામાં કેટલા કેલેન્ડરનો ઉપયોગ થાય છે? આજે આ વિશે જાણીએ.
જો ફ્રાન્સમાં મળેલા પુરાવાઓ પર વિશ્વાસ કરવામાં આવે તો, 30,000 વર્ષ પહેલાથી વિશ્વમાં કેલેન્ડરનું પાલન કરવામાં આવી રહ્યું છે. પ્રાચીન સમયમાં, ઇજિપ્તીયન, માયા અને સુમેરિયન સંસ્કૃતિઓમાં કેલેન્ડર હતા.
ભારતમાં હિન્દુ કેલેન્ડરનો ઇતિહાસ ૧૦૦૦ વર્ષ જૂનો છે. હાલમાં ગ્રેગોરિયન કેલેન્ડરનો ઉપયોગ થાય છે, જે ૧૫૮૨માં અસ્તિત્વમાં આવ્યું હતું. આ કેલેન્ડરમાં ૩૬૫.૨૫ દિવસનો સમાવેશ થાય છે. આમાં લીપ વર્ષ પણ આવે છે.
એક આંકડા મુજબ, ફક્ત ભારતમાં જ 36 પ્રકારના કેલેન્ડરનો ઉપયોગ થતો હતો, પરંતુ આજે 12 પ્રકારના કેલેન્ડર ઉપયોગમાં છે, જ્યારે 24 પ્રકારના કેલેન્ડરનો ઉપયોગ બંધ થઈ ગયો છે.
યહૂદી કેલેન્ડર ચંદ્ર અને સૌર કેલેન્ડરથી બનેલું છે. આનો ઉપયોગ વિશ્વભરના યહૂદીઓ દ્વારા કરવામાં આવે છે. તેનું બીજું નામ હિબ્રુ કેલેન્ડર છે.
ભારતીય કેલેન્ડરને શક સંવત અથવા વિક્રમ સંવત કહેવામાં આવે છે. આ કેલેન્ડર પણ ચંદ્ર અને સૂર્ય પર આધારિત છે.
ચીની કેલેન્ડર પણ સૂર્ય અને ચંદ્રથી બનેલું છે, પરંતુ તે ગ્રેગોરિયન કેલેન્ડરથી અલગ છે. તેને ત્યાં કૃષિ કેલેન્ડર પણ કહેવામાં આવે છે.
ઇસ્લામિક કેલેન્ડરને હિજરી કેલેન્ડર પણ કહેવામાં આવે છે. તે ચંદ્ર પર આધારિત છે. તેમાં ૩૫૪ કે ૩૫૫ દિવસનો સમાવેશ થાય છે. તેનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે આરબ દેશોમાં થાય છે.
